خال‌های پوستی لکه‌ها یا برجستگی‌هایی هستند که از سلول‌های ملانوسیت تشکیل شده‌اند. برخی از خال‌ها از نظر زیبایی آزاردهنده‌اند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به دلیل تغییرات مشکوک نیاز به بررسی و برداشتن داشته باشند. روش‌های برداشتن خال‌های پوستی بسته به نوع خال، محل قرارگیری، دلایل پزشکی یا زیبایی، و تشخیص پزشک متفاوت هستند. برای آگاهی بیشتر و شناخت خال، مقاله "تفاوت خال‌های خوش‌خیم و بدخیم پوستی" را مطالعه کنید.
در این مقاله، انواع روش‌های برداشتن خال، مزایا و معایب هر روش، و نکات مهم قبل و بعد از انجام این اقدامات بررسی خواهد شد.
چرا باید یک خال را برداریم؟
دلایل پزشکی برداشتن خال
برخی خال‌ها ممکن است خطرناک باشند و نشانه‌های اولیه سرطان پوست مانند ملانوم را نشان دهند. برداشتن این خال‌ها معمولاً به دلایل زیر انجام می‌شود:
- تغییر در رنگ، اندازه، شکل یا حاشیه‌های خال
- خارش، درد، خونریزی یا زخم شدن خال
- خال‌هایی که در نواحی حساس بدن قرار دارند و مرتباً تحریک می‌شوند (مثلاً در محل بند لباس یا محل تراشیدن مو)
- تشخیص پزشک مبنی بر احتمال سرطانی شدن خال
دلایل زیبایی برداشتن خال
- برخی افراد به دلایل زیبایی‌شناختی تصمیم به برداشتن خال‌های خود می‌گیرند.
- خال‌هایی که روی صورت یا گردن قرار دارند و باعث کاهش اعتمادبه‌نفس می‌شوند.
- خال‌های برجسته که به لباس یا زیورآلات گیر می‌کنند.
روش‌های برداشتن خال‌های پوستی
خال‌های پوستی بسته به نوع و شرایطشان با روش‌های مختلفی برداشته می‌شوند. برخی روش‌ها شامل جراحی تهاجمی هستند، در حالی که برخی دیگر روش‌های غیرجراحی و کم‌تهاجمی محسوب می‌شوند.
- جراحی برداشتن خال (Excisional Surgery)
- تراشیدن خال (Shave Excision)
- لیزر درمانی (Laser Mole Removal)
- سوزاندن خال با الکتروکوتر (Electrocautery)
- کرایوتراپی (Cryotherapy) یا سرما درمانی
- داروهای موضعی برای برداشتن خال
جراحی برداشتن خال (Excisional Surgery)
یکی از مطمئن‌ترین روش‌های برداشتن خال، جراحی توسط متخصص پوست یا جراح پلاستیک است.
مراحل انجام جراحی برداشتن خال
- ابتدا محل خال بی‌حس می‌شود.
- پزشک با چاقوی جراحی (اسکالپل) خال را به‌همراه بخشی از پوست اطراف آن برمی‌دارد.
- در صورت نیاز، محل جراحی بخیه زده می‌شود.
- خال برداشته‌شده به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا از نظر سرطان بررسی شود.
مزایای جراحی برداشتن خال
- مؤثرترین روش برای خال‌های مشکوک به سرطان
- امکان بررسی بافتی و بیوپسی (نمونه‌برداری)
- احتمال بازگشت خال کمتر است.
معایب جراحی برداشتن خال
- ممکن است جای زخم (اسکار) باقی بماند.
- نیاز به مراقبت پس از جراحی دارد.
تراشیدن خال (Shave Excision)
مراحل انجام تراشیدن خال
- پزشک با یک تیغ مخصوص سطح خال را تراشیده و هم‌سطح پوست می‌کند.
- معمولاً برای خال‌های برجسته و غیرسرطانی مناسب است.
- نیازی به بخیه ندارد.
مزایای تراشیدن خال
- روش کم‌تهاجمی و ساده
- بدون نیاز به بخیه
- زمان بهبودی کوتاه‌تر از جراحی
معایب تراشیدن خال
- احتمال بازگشت خال وجود دارد.
- ممکن است جای خال به‌صورت لکه روشن‌تر یا تیره‌تر از پوست باقی بماند.
لیزر درمانی (Laser Mole Removal)
مراحل انجام لیزر درمانی
- از لیزر برای تبخیر سلول‌های خال استفاده می‌شود.
- معمولاً برای خال‌های سطحی و خوش‌خیم مناسب است.
مزایای لیزر درمانی
- بدون بخیه و خونریزی
- کمترین میزان اسکار
- مناسب برای خال‌های کوچک و ظریف روی صورت
معایب لیزر درمانی
- برای خال‌های عمیق مناسب نیست.
- امکان بررسی بافتی و آزمایشگاهی وجود ندارد.
- احتمال برگشت خال وجود دارد.
سوزاندن خال با الکتروکوتر (Electrocautery)
مراحل انجام سوزاندن خال با الکتروکوتر
- پزشک از جریان الکتریکی برای سوزاندن بافت خال استفاده می‌کند.
- این روش بیشتر برای خال‌های کوچک و غیرسرطانی مناسب است.
مزایای سوزاندن خال با الکتروکوتر
- سریع و بدون نیاز به بخیه
- مناسب برای خال‌های سطحی
معایب سوزاندن خال با الکتروکوتر
- احتمال تغییر رنگ پوست بعد از بهبود
- ممکن است چندین جلسه لازم باشد.
کرایوتراپی (Cryotherapy) یا سرما درمانی
مراحل انجام سرما درمانی
پزشک با استفاده از نیتروژن مایع خال را منجمد کرده و باعث مرگ سلول‌های آن می‌شود.
مزایای سرما درمانی
- روش کم‌تهاجمی و سریع
- بدون نیاز به جراحی و بخیه
معایب سرما درمانی
- برای خال‌های عمیق مناسب نیست.
- ممکن است پوست بعد از درمان روشن‌تر یا تیره‌تر از حالت عادی شود.
داروهای موضعی برای برداشتن خال
برخی داروهای شیمیایی و کرم‌های تجویزی مانند اسید سالیسیلیک یا کرم‌های حاوی رتینوئید ممکن است در کاهش برخی خال‌های کوچک کمک کنند.
معایب داروهای موضعی برای برداشتن خال
- معمولاً برای خال‌های برجسته و عمیق مؤثر نیستند.
- ممکن است پوست را تحریک کرده و باعث التهاب شوند.
مراقبت‌های بعد از برداشتن خال
بعد از برداشتن خال، رعایت مراقبت‌های زیر به جلوگیری از عفونت و بهبود سریع‌تر کمک می‌کند:
✔ تمیز نگه‌داشتن زخم: روزانه محل را با سرم شستشو یا آب و صابون ملایم بشویید.
✔ پرهیز از کندن زخم: باعث بهبود سریع‌تر و کاهش جای زخم می‌شود.
✔ استفاده از کرم ترمیم‌کننده یا آنتی‌بیوتیک (در صورت تجویز پزشک).
✔ محافظت از آفتاب: استفاده از ضدآفتاب با SPF ۳۰ یا بالاتر روی ناحیه بهبود یافته، برای جلوگیری از تغییر رنگ پوست.
✔ مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم غیرعادی: مانند قرمزی شدید، ترشح چرکی، یا تورم شدید.
آیا خال بعد از برداشتن دوباره رشد می‌کند؟
- در روش‌های سطحی مانند لیزر، تراشیدن یا کرایوتراپی، احتمال بازگشت خال بیشتر است.
- در روش‌های جراحی که خال از ریشه برداشته می‌شود، احتمال بازگشت کمتر است.
- برخی خال‌ها ممکن است به‌مرورزمان در جای دیگر پوست ظاهر شوند.
نحوه استفاده از پمادهای موضعی برای از بین بردن لکه‌های پوستی
پمادهای موضعی یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای درمان لکه‌های پوستی، مانند لنتیگو (لکه‌های ناشی از آفتاب)، ملاسما، هایپرپیگمانتاسیون (تجمع رنگدانه) و کک‌ومک‌های پررنگ هستند. نحوه استفاده از این کرم‌ها بستگی به نوع دارو، ترکیبات فعال و نوع پوست شما دارد. در ادامه مراحل صحیح استفاده از این پمادها توضیح داده می‌شود:
انتخاب کرم مناسب برای نوع لک پوستی
داروهای موضعی برای کاهش لک شامل موارد زیر هستند:
کرم‌های روشن‌کننده (هیدروکینون، نیاسینامید، آربوتین، آزلائیک اسید)
- برای لکه‌های قهوه‌ای، لنتیگو و ملاسما مناسب است.
- مهار تولید ملانین و کاهش تدریجی تیرگی پوست.
کرم لایه‌بردار (رتینوئیدها مانند ترتینوئین و آداپالن، اسید گلیکولیک، اسید سالیسیلیک)
- باعث افزایش تجدید سلولی و کاهش تجمع رنگدانه‌ها می‌شوند.
- برای لکه‌های مقاوم‌تر و پوست‌های ضخیم‌تر مناسب هستند.
کرم‌های ترکیبی (هیدروکینون + ترتینوئین + کورتیکواستروئید ملایم مانند کرم ترامیلاسما)
- برای لکه‌های عمیق‌تر مانند ملاسما و هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب مؤثر است.
- دوره درمان باید زیر نظر پزشک باشد.
کرم‌های گیاهی و ویتامینی (ویتامین C، عصاره شیرین‌بیان، آلوئه‌ورا، زینک، عصاره چای سبز)
- برای لکه‌های سطحی و پوست‌های حساس مناسب هستند.
- اثرگذاری کندتری دارند ولی ایمن‌تر هستند.
مراحل صحیح استفاده از کرم‌های موضعی
پاک‌سازی پوست
- ابتدا صورت خود را با یک شوینده ملایم متناسب با نوع پوست بشویید.
- پوست را کاملاً خشک کنید، زیرا مرطوب بودن پوست ممکن است جذب دارو را تغییر دهد.
مقدار مناسب کرم را استفاده کنید
- مقدار کرم باید به‌اندازه یک نخود کوچک برای کل ناحیه لک باشد.
- بیش از حد استفاده نکنید، زیرا می‌تواند باعث تحریک یا التهاب پوست شود.
نحوه صحیح ماساژ دادن کرم روی لک‌ها
- با نوک انگشت تمیز، کرم را فقط روی نواحی دارای لک بزنید.
- به‌آرامی کرم را ماساژ دهید تا کاملاً جذب شود.
استفاده در زمان مناسب (معمولاً شب‌ها)
- اکثر کرم‌های درمان لک، حساسیت به نور دارند و بهتر است شب قبل از خواب استفاده شوند.
- در صورتی که پزشک تجویز کرده باشد، برخی کرم‌های ملایم‌تر را می‌توان دو بار در روز (صبح و شب) استفاده کرد.
حتماً روزانه ضدآفتاب بزنید
- هنگام استفاده از کرم‌های درمان لک، پوست حساس‌تر به نور آفتاب می‌شود.
- کرم ضدآفتاب با SPF ۳۰ تا ۵۰ را هر ۲ تا ۳ ساعت یک‌بار تجدید کنید.
دوره درمان با داروهای موضعی چقدر طول می‌کشد؟
⏳ مدت زمان تأثیر داروهای موضعی بستگی به نوع لک و داروی مصرفی دارد، اما معمولاً نتایج در بازه زمانی زیر قابل مشاهده هستند:
نوع کرم | مدت‌زمان اثرگذاری |
هیدروکینون | ۶ تا ۱۲ هفته |
رتینوئیدها (ترتینوئین) | ۸ تا ۱۶ هفته |
اسید گلیکولیک | ۴ تا ۸ هفته |
نیاسینامید | ۸ تا ۱۲ هفته |
| ویتامین C | ۸ تا ۱۶ هفته |
نکات مهم و موارد منع مصرف داروهای موضغی
✔ اگر پوست شما حساس است، ابتدا کرم را روی یک ناحیه کوچک (مثلاً پشت گوش یا روی بازو) تست کنید.
✔ از مصرف بیش‌ازحد دارو خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث قرمزی، التهاب یا پوسته‌ریزی شود.
✔ در طول دوره درمان از ضدآفتاب، مرطوب‌کننده و شوینده‌های ملایم استفاده کنید.
✔ در صورت بارداری یا شیردهی، قبل از استفاده از داروهای روشن‌کننده با پزشک مشورت کنید.
✔ اگر پس از ۳ ماه بهبودی مشاهده نکردید، روش‌های درمانی جایگزین مانند لیزر یا میکرودرم ابریژن را با پزشک بررسی کنید.