انفارکتوس، که در زبان عمومی به آن «سکته قلبی» نیز گفته می‌شود، یک وضعیت تهدیدکننده زندگی است که در اثر انسداد جریان خون به بخشی از عضله قلب رخ می‌دهد. این انسداد معمولاً ناشی از لخته شدن خون در یکی از عروق کرونری (سرخرگ‌های تغذیه‌کننده قلب) است. زمانی که خون به بخشی از قلب نرسد، آن ناحیه از بافت قلبی شروع به مردن می‌کند. این وضعیت به سرعت باید درمان شود؛ در غیر این صورت، می‌تواند منجر به آسیب دائمی قلب یا مرگ شود.
آنچه در این مقاله می‌خوانیم:
- انفارکتوس میوکارد
- انفارکتوس چه تغییراتی در بدن ایجاد می‌کند؟
- علائم انفارکتوس
- کمک‌های اولیه در انفارکتوس
- راه‌های پیشگیری از انفارکتوس
- نقش مکمل‌ها در کاهش خطر انفارکتوس یا سکته قلبی
- تأثیر تغییر سبک زندگی در پیشگیری از سکته قلبی
- میزان شیوع انفارکتوس در سنین مختلف
- تفاوت بروز سکته قلبی یا انفارکتوس در مردان و زنان
- آمار جهانی انفارکتوس و مرگ و میر
- راهکارهای کاهش خطر سکته قلبی در زندگی روزمره
انفارکتوس میوکارد
شایع‌ترین نوع انفارکتوس، انفارکتوس میوکارد (Myocardial Infarction) است که به آن MI نیز گفته می‌شود. کلمه میوکارد به عضله قلب اشاره دارد و انفارکتوس به معنای مرگ بافتی در اثر نرسیدن خون و اکسیژن کافی است.
انفارکتوس چه تغییراتی در بدن ایجاد می‌کند؟
وقوع انفارکتوس یا سکته قلبی باعث ایجاد تغییرات مهمی در بدن می‌شود که برخی از آن‌ها کوتاه‌مدت و برخی دیگر بلندمدت هستند. که در ادامه با این تغییرات آشنا می‌شویم.
آسیب به عضله قلب
بخشی از عضله قلب که اکسیژن دریافت نمی‌کند، می‌میرد. این آسیب ممکن است به اختلال در توانایی پمپاژ قلب بینجامد.
اختلال در ریتم قلب
آریتمی‌ها یا ضربان‌های غیرعادی قلب ممکن است رخ دهند، که برخی از آن‌ها تهدیدکننده زندگی هستند.
کاهش پرفیوژن اندام‌ها
افت عملکرد قلب باعث می‌شود خونرسانی به سایر اعضای بدن مختل شود.
نارسایی قلبی
در موارد شدید، قلب نمی‌تواند خون کافی پمپاژ کند و نارسایی قلبی بروز می‌کند.
التهاب سیستمیک
پاسخ التهابی بدن به آسیب میوکارد می‌تواند تب، افزایش گلبول سفید و دیگر علائم التهابی ایجاد کند.
تغییرات روانی
افراد پس از انفارکتوس ممکن است دچار اضطراب، افسردگی یا ترس از مرگ شوند.
علائم انفارکتوس
علائم انفارکتوس قلبی ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد، اما رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- درد یا فشار در قفسه سینه: این درد معمولاً در وسط یا سمت چپ سینه است و ممکن است به بازو، شانه، گردن، فک یا پشت گسترش یابد. به صورت احساس سنگینی، سوزش، یا فشار مطرح می‌شود.
- تنگی نفس: حتی در حالت استراحت.
- تعریق شدید سرد و ناگهانی
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس خستگی شدید یا ضعف بی‌دلیل
- گیجی یا سبکی سر
- تپش قلب یا نامنظم بودن ضربان قلب
نکته مهم:
علائم انفارکتوس در زنان ممکن است با مردان متفاوت باشد؛ به‌ویژه درد شکم، حالت تهوع، خستگی یا اضطراب بدون درد قفسه سینه.
کمک‌های اولیه در انفارکتوس
در مواجهه با فردی که دچار علائم سکته قلبی شده، رعایت نکات زیر بسیار حیاتی است:
- تماس با اورژانس (۱۱۵ یا شماره محلی): اولین و مهم‌ترین اقدام.
- قرار دادن فرد در حالت نیمه‌نشسته: به طوری که بالاتنه کمی بالاتر از پاها باشد.
- اطمینان از تنفس و ضربان قلب: در صورت توقف، CPR (احیای قلبی-ریوی) را آغاز کنید.
- دادن آسپیرین (در صورت هشیاری بیمار): قرص آسپیرین ۳۲۵ میلی‌گرم می‌تواند به کاهش لخته شدن خون کمک کند.
- حفظ آرامش بیمار: اضطراب باعث افزایش ضربان قلب و تشدید شرایط می‌شود.
- عدم خوردن یا نوشیدن مواد غذایی: مگر اینکه توسط پرسنل پزشکی توصیه شود.
راه‌های پیشگیری از انفارکتوس
پیشگیری از سکته قلبی در گرو اصلاح عوامل خطر و سبک زندگی است. مهم‌ترین روش‌ها عبارتند از:
- کنترل فشار خون: فشار خون بالا به دیواره عروق آسیب می‌زند. پس کنترل فشار خون برای پیشگیری از سکته قلبی بسیار مهم است.
- مدیریت کلسترول و تری‌گلیسرید: افزایش چربی خون یکی از علل اصلی تشکیل پلاک در عروق است.
- کنترل قند خون: دیابت کنترل‌نشده خطر انفارکتوس را بالا می‌برد.
- ترک سیگار: سیگار نقش مستقیمی در آسیب به عروق دارد.
- تغذیه سالم: مصرف میوه، سبزیجات، غلات کامل، ماهی و پرهیز از چربی‌های اشباع‌شده و ترانس.
- فعالیت بدنی منظم: حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت در روز، پنج بار در هفته.
- کاهش وزن در صورت اضافه‌وزن
- کاهش استرس و اضطراب
- معاینه منظم توسط پزشک: مخصوصاً در افراد بالای ۴۰ سال یا دارای سابقه خانوادگی بیماری قلبی.
نقش مکمل‌ها در کاهش خطر انفارکتوس یا سکته قلبی
در سال‌های اخیر مطالعات متعددی درباره تأثیر مکمل‌ها در کاهش خطر انفارکتوس انجام شده که نتایج آن‌ها متنوع بوده است. برخی از مکمل‌های برای کاهش خطر سکته قلبی مطرح عبارتند از:
اُمگا-۳ (روغن ماهی)
مصرف مرتب اسیدهای چرب اُمگا-۳ ممکن است در کاهش التهاب و جلوگیری از لخته شدن خون مؤثر باشد. در نتیجه مصرف امگا ۳ خطر انفارکتوس قلبی را کاهش می‌دهد.
کوآنزیم Q10
مکملی با خاصیت آنتی‌اکسیدانی که ممکن است در بهبود عملکرد قلب مؤثر باشد.
ویتامین D
کمبود ویتامین D ممکن است با افزایش خطر بیماری‌های قلبی مرتبط باشد.
منیزیم و پتاسیم
مصرف منیزیم و پتاسیم برای تنظیم ضربان قلب مهم هستند.
فیبرها و مکمل‌های کاهش‌دهنده چربی خون (مانند استرول‌های گیاهی)
مصرف فیبرها و مکمل‌های کاهش دهنده خون تاثیر به‌سزایی در کاهش میزان انفارکتوس یا سکته قلبی دارند.
با این حال، باید تاکید کرد که هیچ مکملی جایگزین درمان‌های دارویی یا تغییر سبک زندگی نمی‌شود. همچنین، استفاده از مکمل‌ها باید زیر نظر پزشک باشد، زیرا مصرف بی‌رویه برخی از آن‌ها ممکن است عوارض جدی ایجاد کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر از مصرف مکمل‌ها و خرید انواع مکمل‌های مؤثر در کاهش سکته قلبی با همکاران ما در داروخانه فارم آنلاین در تماس باشید.
تأثیر تغییر سبک زندگی در پیشگیری از سکته قلبی
مطالعات علمی به طور قاطع نشان داده‌اند که اصلاح سبک زندگی می‌تواند به‌طور قابل توجهی از بروز انفارکتوس جلوگیری کند. برخی از مزایای تغییر سبک زندگی عبارتند از:
- کاهش ۵۰ تا ۸۰ درصدی خطر انفارکتوس در افراد در معرض خطر بالا
- کاهش وزن و فشار خون
- کاهش کلسترول و چربی خون
- بهبود کیفیت خواب و خلق‌وخو
- کاهش مقاومت به انسولین
- افزایش ظرفیت قلبی و تنفسی
حتی در افرادی که قبلاً دچار انفارکتوس شده‌اند، تغییر سبک زندگی می‌تواند احتمال وقوع مجدد را کاهش دهد و کیفیت زندگی را به‌طور چشمگیری بهبود بخشد.
تغییر سبک زندگی = جلوگیری از بروز انفارکتوس یا سکته قلبی
میزان شیوع انفارکتوس در سنین مختلف
بیشترین شیوع انفارکتوس قلبی معمولاً در افراد بالای ۴۵ سال در مردان و بالای ۵۵ سال در زنان دیده می‌شود. با این حال، آمارها نشان می‌دهند که:
- مردان ۵۵ تا ۶۵ ساله یکی از پرخطرترین گروه‌های سنی برای ابتلا به انفارکتوس قلبی هستند.
- در زنان، خطر انفارکتوس بعد از یائسگی (معمولاً بعد از ۵۵ سالگی) افزایش می‌یابد، زیرا محافظت هورمونی کاهش می‌یابد.
- با افزایش سن، به‌ویژه بعد از ۶۵ سالگی، خطر انفارکتوس هم در مردان و هم در زنان به‌شدت افزایش پیدا می‌کند.
- در سال‌های اخیر، به دلیل سبک زندگی ناسالم، موارد انفارکتوس در افراد جوان‌تر (۳۰ تا ۴۵ سال) نیز رو به افزایش است.
بنابراین، اگرچه بیشترین شیوع در بازه ۵۵ تا ۷۵ سالگی دیده می‌شود، اما انفارکتوس محدود به سالمندان نیست و حتی جوانان نیز می‌توانند در معرض آن باشند، به‌خصوص اگر عوامل خطری مانند دیابت، چربی خون، سیگار یا استرس مزمن داشته باشند.
تفاوت بروز سکته قلبی یا انفارکتوس در مردان و زنان
میزان بروز انفارکتوس در مردان و زنان متفاوت است و از نظر سن، علائم، شدت و نتایج نیز قابل توجه هستند.
تفاوت در میزان بروز (شیوع)
- مردان به‌طور کلی زودتر و بیشتر از زنان دچار انفارکتوس می‌شوند، به‌ویژه در سنین ۴۵ تا ۶۵ سال.
- زنان معمولاً ۱۰ سال دیرتر از مردان دچار انفارکتوس می‌شوند، به دلیل تأثیرات محافظتی هورمون استروژن در دوران پیش از یائسگی.
- پس از یائسگی، خطر انفارکتوس در زنان افزایش می‌یابد و به مردان نزدیک یا حتی برابر می‌شود.
تفاوت در علائم
- مردان: علائم کلاسیک‌تری دارند مانند درد قفسه سینه که به بازو یا فک گسترش می‌یابد.
- زنان: ممکن است علائم غیراختصاصی‌تری داشته باشند، مانند:
- تنگی نفس
- حالت تهوع یا استفراغ
- خستگی غیرعادی
- درد شکم یا پشت
- احساس اضطراب یا بی‌قراری
این علائم ممکن است باعث شود انفارکتوس در زنان دیرتر تشخیص داده شود.
تفاوت در پیامدها
- میزان مرگ‌ومیر در زنان پس از انفارکتوس معمولاً بالاتر از مردان است، به‌ویژه به این دلیل که:
- علائم دیرتر تشخیص داده می‌شوند.
- درمان ممکن است دیرتر شروع شود.
- زنان معمولاً در سنین بالاتری دچار انفارکتوس می‌شوند و بیماری‌های همراه بیشتری دارند (مثلاً دیابت، فشار خون بالا).
- شناخت این تفاوت‌ها برای تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر بسیار حیاتی است.
آمار جهانی انفارکتوس و مرگ و میر
انفارکتوس قلبی (سکته قلبی) یکی از اصلی‌ترین علل مرگ‌ومیر در جهان است.
طبق آخرین آمارهای منتشرشده توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO):
بیماری‌های قلبی–عروقی در رتبه اول علل مرگ‌ومیر در جهان قرار دارند.
در این میان، انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی) به‌تنهایی یکی از شایع‌ترین و مرگبارترین انواع این بیماری‌هاست.
آمار کلیدی:
- هر سال بیش از ۱۷ میلیون نفر در جهان بر اثر بیماری‌های قلبی-عروقی می‌میرند.
- از این تعداد، حدود ۷ تا ۹ میلیون نفر به دلیل سکته قلبی یا انسداد عروق کرونر جان خود را از دست می‌دهند.
- این رقم بیش از مرگ‌ومیر ناشی از سرطان‌ها، تصادفات یا بیماری‌های عفونی است.
راهکارهای کاهش خطر سکته قلبی در زندگی روزمره
تغییرات روزمره در سبک زندگی می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی خطر سکته قلبی (انفارکتوس) را کاهش دهند. در ادامه، مهم‌ترین راهکارهای کاهش خطر سکته قلبی آورده شده است:
فعالیت بدنی منظم
- حداقل ۳۰ دقیقه ورزش هوازی مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا شنا، ۵ روز در هفته باعث جلوگیری از سکته قلبی می‌شود.
- ورزش باعث بهبود عملکرد قلب، کاهش فشار خون و چربی خون، کنترل وزن و کاهش استرس می‌شود.
تغذیه سالم قلب
- مصرف بیشتر:
- میوه‌ها و سبزیجات تازه
- غلات کامل
- ماهی‌های چرب (مثل سالمون و تن ماهی)
- مغزها (بادام، گردو)
- روغن‌های سالم مثل روغن زیتون
- پرهیز از:
- چربی‌های ترانس و اشباع‌شده (در غذاهای فرآوری‌شده)
- نمک زیاد (برای کنترل فشار خون)
- قندهای ساده و نوشیدنی‌های شیرین
- فست‌فودها و گوشت‌های فرآوری‌شده
ترک سیگار
- سیگار یکی از مهم‌ترین عوامل خطر انفارکتوس است.
- ترک سیگار باعث کاهش سریع خطر حمله قلبی، حتی در مدت کوتاه، می‌شود.
کنترل استرس
- استرس مزمن و واکنش‌های احساسی شدید (مثل خشم یا اضطراب مداوم) باعث افزایش فشار بر قلب می‌شود.
- روش‌های مدیریت استرس:
- مدیتیشن
- تنفس عمیق
- یوگا
- مشاوره روان‌شناسی
خواب کافی و باکیفیت
- خواب کمتر از ۶ ساعت یا بیش از ۹ ساعت با افزایش خطر سکته قلبی همراه است.
- رعایت نظم در زمان خواب و کاهش استفاده از گوشی قبل خواب مفید است.
کنترل بیماری‌های مزمن
- اگر مبتلا به بیماری‌هایی مانند فشار خون، دیابت یا چربی خون بالا هستید، مصرف منظم داروها و پیگیری با پزشک برای جلوگیری از سکته قلبی بسیار مهم است.
- این بیماری‌ها از عوامل مستقیم آسیب به عروق کرونری هستند.
پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر
مصرف الکل، کوکائین و برخی محرک‌ها (مانند آمفتامین‌ها) با افزایش احتمال انفارکتوس همراه است.
وزن مناسب
- چاقی (به‌ویژه چربی شکمی) خطر مقاومت به انسولین، دیابت، چربی خون بالا و در نهایت سکته قلبی را افزایش می‌دهد.
- کاهش حتی ۵ تا ۱۰ درصد وزن بدن تأثیر زیادی در سلامت قلب دارد.
چکاپ منظم پزشکی
- آزمایش خون برای چک کردن چربی، قند، و سلامت کبد و کلیه برای جلوگیری از انفارکتوس یا سکته قلبی.
- کنترل فشار خون و نوار قلب در صورت نیاز.
- افراد بالای ۴۰ سال یا دارای سابقه خانوادگی باید بیشتر مراقب باشند.
منابع:
تهیه شده توسط: تیم تولید محتوای فارم آنلاین