سندروم تونل کارپال؛ وقتی عصب دست تحت فشار قرار می‌گیرد!
در دنیای امروز، بسیاری از ما ساعات طولانی را با رایانه، تلفن همراه یا انجام کارهای تکراری با دست سپری می‌کنیم. در نتیجه، برخی مشکلاتی که پیش‌تر نادر به حساب می‌آمدند، حالا به مشکلی رایج بدل شده‌اند. یکی از این مشکلات، سندروم تونل کارپال (Carpal Tunnel Syndrome) است؛ عارضه‌ای که می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهد. در این مقاله، به زبانی ساده با این بیماری آشنا می‌شویم، علل و علائم آن را بررسی می‌کنیم، و راهکارهایی برای پیشگیری و درمان آن ارائه خواهیم داد.
تونل کارپال چیست و کجای بدن قرار دارد؟
تونل کارپال یک گذرگاه باریک و استخوانی در قسمت مچ دست است که در کف دست قرار دارد. این تونل از یک طرف با استخوان‌های مچ و از طرف دیگر با یک رباط قوی به نام رباط عرضی کارپال پوشیده شده است.
ساختار مهم درون تونل کارپال
- عصب مدیان (Median Nerve): اصلی‌ترین عصب مسئول احساس و حرکت در انگشت شست، اشاره، میانه و بخشی از انگشت حلقه.
- تاندون‌های خم‌کننده انگشتان: که مسئول حرکت دادن انگشتان به سمت داخل هستند.
هر گونه تورم یا التهاب در این ناحیه می‌تواند باعث فشار بر عصب مدیان شود و منجر به بروز سندروم تونل کارپال گردد.
دلایل التهاب و تنگ شدن تونل کارپال
عوامل متعددی می‌توانند باعث التهاب یا تنگ شدن تونل کارپال شوند. در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
حرکات تکراری مچ دست
کارهای مکرر مثل تایپ کردن، خیاطی، استفاده مداوم از موس و کیبورد، یا فعالیت‌هایی مانند کار در خط تولید کارخانه، می‌توانند فشار زیادی به مچ دست وارد کنند.
وضعیت نامناسب دست و مچ
قرار گرفتن دست در حالت خمیده یا فشار روی مچ هنگام کار کردن با لپ‌تاپ یا گوشی هوشمند، می‌تواند منجر به التهاب شود.
بیماری‌های زمینه‌ای
برخی بیماری‌ها مانند:
- دیابت
- آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)
- کم‌کاری تیروئید
ممکن است خطر ابتلا به این سندروم را افزایش دهند.
سندروم تونل کارپال در بارداری
تغییرات هورمونی و افزایش مایعات بدن در دوران بارداری می‌تواند باعث تورم تونل کارپال شود.
آسیب‌ها یا شکستگی مچ
صدمات وارده به استخوان‌های مچ ممکن است ساختار تونل را تغییر داده و باعث فشار بر عصب شوند.
علائم و نشانه‌های سندروم تونل کارپال
علائم سندروم تونل کارپال معمولاً به تدریج آغاز می‌شوند و با گذشت زمان شدت می‌یابند. مهم‌ترین نشانه‌ها شامل:
بی‌حسی و گزگز
احساس خواب‌رفتگی یا گزگز در انگشت شست، اشاره، میانی و بخشی از انگشت حلقه؛ معمولاً در شب یا هنگام بیدار شدن بیشتر حس می‌شود.
ضعف در دست
ممکن است هنگام گرفتن اشیاء، دست ضعیف شود یا اشیاء از دست بیفتند.
درد
دردی که از مچ به سمت بازو یا حتی شانه نیز منتشر شود.
کاهش هماهنگی حرکات انگشتان
ممکن است انجام حرکات ظریف مانند بستن دکمه‌ها یا گرفتن خودکار دشوار شود.
روش‌های پیشگیری و درمان سندروم تونل کارپال
مراقبت‌های پیشگیرانه برای سندرم تونل کارپال
برای پیشگیری از بروز سندروم تونل کارپال، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
اصلاح وضعیت دست هنگام کار
- هنگام تایپ، مچ دست باید در راستای ساعد باشد، نه خمیده به بالا یا پایین.
- از موس و کیبورد ارگونومیک استفاده کنید.
انجام حرکات کششی
تمرین‌های کششی مچ و انگشتان به بهبود جریان خون و کاهش فشار کمک می‌کنند.
استراحت منظم
در کارهای طولانی، هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه چند دقیقه دست‌ها را استراحت دهید.
مراقبت‌های درمانی برای سندرم تونل کارپال
در صورت بروز علائم، این روش‌ها مفید هستند:
استفاده از مچ‌بند
مچ‌بندهای طبی مخصوص می‌توانند در شب مچ را در حالت خنثی نگه دارند و فشار بر عصب را کاهش دهند.
فیزیوتراپی مچ دست
تمرینات تخصصی برای تقویت عضلات و کاهش التهاب.
داروها
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن در کاهش درد و التهاب مؤثرند.
تزریق کورتیزون
در موارد شدیدتر، تزریق کورتون به داخل تونل کارپال می‌تواند التهاب را کاهش دهد.
عمل جراحی
اگر هیچ‌کدام از روش‌های فوق مؤثر نباشند، جراحی برای باز کردن تونل و آزادسازی عصب توصیه می‌شود.
مکمل‌های مؤثر برای پیشگیری یا بهبود سندروم تونل کارپال
اگرچه مکمل‌ها جایگزین درمان پزشکی نیستند، اما می‌توانند به بهبود وضعیت کمک کنند. برخی از مکمل‌های مؤثر عبارت‌اند از:
ویتامین B6
یکی از ویتامین‌های مهم برای سلامت عصب‌ها. کمبود آن ممکن است علائم را تشدید کند.
مقدار توصیه‌شده: ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم در روز (طبق نظر پزشک).
منیزیم
در سلامت عضلات و کاهش التهاب نقش دارد.
برخی از مکمل‌های قرص جوشان حاوی منیزیم و ویتامین B6
اسیدهای چرب امگا ۳
دارای خواص ضدالتهابی است و در ماهی‌های چرب یا مکمل روغن ماهی یافت می‌شود.
کورکومین (عصاره زردچوبه)
ترکیبی طبیعی با خاصیت ضدالتهاب قوی که می‌تواند درد را کاهش دهد.
بروملائین
آنزیمی استخراج شده از آناناس که خاصیت ضدالتهابی دارد.
نکته مهم: قبل از مصرف هرگونه مکمل، به ویژه در صورت داشتن بیماری زمینه‌ای یا مصرف داروهای دیگر، حتماً با پزشک مشورت کنید.
نتیجه‌گیری
سندروم تونل کارپال از جمله مشکلات عصبی شایعی است که با شناخت علائم و رعایت نکات ساده می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد یا آن را در مراحل اولیه درمان نمود.
مواردی مانند:
- استفاده صحیح از ابزارهای دیجیتال
- انجام تمرین‌های کششی
- مصرف ویتامین‌های مناسب و در صورت نیاز
- استفاده از روش‌های درمانی
می‌تواند کمک بزرگی به بهبود و پیشگیری از سندروم تونل کارپال کند.